عنصر کلسیم شاید پر مصرف ترین عنصر در زندگی ما انسان ها باشد از اسکلت انسان و بافت های چوبی درختان گرفته تا ساختمان های عظیمی که با سیمان ساخته شده اند.
مصرف کلسیم در کشاورزی علیرغم اهمیتی که دارد توسط بسیاری از کشاورزان به اشتباه استفاده میشود بعبارتی نه غلظت رعایت میشود نه زمان و نه تناسب.
کلسیم به شدت با فسفر ترکیب شده و تولید فسفات کلسیم را میکند که کاملا غیر محلول می باشد. حالا زمانی که گیاه به فسفر نیاز دارد حجم بالای کلسیم هر دو عنصر را از دسترس گیاه خارج خواهد کرد. بسیاری از کشاورزان کلسیم را در اواخر زمستان زمانی که گیاه به فسفر نیاز دارد استفاده میکنند و نتیجه میشود عدم رشد و ضعف شدید درخت که در نهایت باغ از نظر تولید محصول غیر اقتصادی میشود. علیرغم انجام هزینه سنگین (فسفر گرانترین کود کشاورزی است) محصولی هم وجود ندارد.
کلسیم عنصری پر مصرف است و حرکت آن در گیاه به کندی صورت میگیرد و جذب و حرکت آن در گیاه تحت تاثیر تبخیر و تعرق است. بنابراین نمیتوان نیاز گیاه را محلول پاشی تامین کرد. در آزمایشی که در پژوهشکده پسته در حال انجام است بخوبی نشان داد که حتی پنج مرحله محلول پاشی با انواع کودهای کلسیمی نتوانست کمبود نهال های پسته را برطرف نماید و نهایتا همه نهال ها در اثر کمبود کلسیم خشک شدند. آزمایش در محیط هیدروپونیک و بر روی دو پایه قزوینی و بادامی زرند انجام شد دو سری محلول غذایی استفاده شد که یک سری کامل بوده و تمامی عناصر را داشتند و محلول دوم فقط کلسیم نداشتند و بقیه عناصر همانند محلول اول بود . در طی رشد سه نوع ترکیب کلسیمی موجود در بازار در پنج نوبت و هر نوبت با غلظت دو در هزار نهال ها محلول پاشی شدند. ترکیبات کلسیمی شامل کلسیم کلات آلمانی، نیترات کلسیم و کلسیم الی بودند. نهال های فاقد کلسیم در محلول غذایی علیرغم محلول پاشی منظم همه خشک و حجم ریشه تولیدی بسیار کم بود. بنابراین هرگز نمیتوان کمبود کلسیم شدید را با محلول پاشی برطرف کرد خصوصا در گیاهی مانند پسته که نیاز بالایی به کلسیم دارد.
میدانید که خاکهای کشور ما اکثرا آهکی بوده و ذخیره کلسیمی بالایی دارند حال اگر واقعا کمبود کلسیم وجود داشته باشد باید پرسید چه دلیلی مانع جذب کلسیم شده است و بسیار جالب است که بدانید در درختانی که عارضه لکه استخوانی را نشان میدهند تجزیه برگ نشانی از کمبود کلسیم ندارد. اختلال در تشکیل پوست استخوانی پسته هرگز با محلول پاشی کلسیم برطرف نخواهد شد و حتی مصرف کلسیم در اوایل فصل رشد در اثر بخشی فسفر نیز اختلال ایجاد میکند و کشاورزان بسیاری گزارش میکنند محلول پاشی کلسیم فاقد اثر بوده یا اثر منفی بر روی رشد نیز داشته است.
عمده جذب کلسیم از ماه خرداد به بعد اتفاق می افتد زیرا تبخیر و تعرق در این ماهها بالاتر است و در صورتیکه شرایط رطوبتی خاک مناسب باشد و عناصری مثل فسفر به خاک داده نشود به دلیل ذخیره خوب خاکهای ما کلسیم به راحتی جذب میشود و ذخیره کافی را برای سال آینده فراهم میکند و دیگر نباید ابتدای فصل رشد، کلسیم را به اشتباه استفاده کرد. مصرف کود های فسفره ای که فسفر را به آرامی آزاد میکنند نظیر سوپر فسفات تریپل در خاکهای آهکی بازده بسیار کمی خواهند داشت زیرا هر چه فسفر آزاد میشود با کلسیم ترکیب شده و از دسترس گیاه خارج میشود. شاید یکی از از دلایل عدم جذب کلسیم استفاده با حجم بالای کود سوپر فسفات تریپل در سالهای گذشته باشد. در خاکهای آهکی بهتر است از فسفر های کاملا محلول در آب نظیر: اوره فسفات یا مونو آمونیوم فسفات با هر نوبت آبیاری تا حد اکثر آخر اردیبهشت استفاده شود بعبارتی کود فسفر را باید با تعداد آبیاری ها تقسیط کرد تا بالا ترین بازده را داشته باشد
. یکی از استفاده های پر کاربرد کلسیم استفاده از آن در خاک و آب شور است برای خارج کردن سدیم از خاک است که بطور معمول گچ است که جواب بسیار خوبی در خاکهای شور میدهد اما متاسفانه استفاده مقادیر بالای گچ موجب کند شدن رشد گیاه میشود که دلیل آن هم از دسترس خارج شدن فسفر در بهار است. لذا مصرف گچ باید کاملا کارشناسی و بر اساس شوری خاک توصیه شود.
شرکت برافزا کشاورز پارس در سال جاری دو ترکیب کلسیمی کاملا محلول در آب که فاقد ازت میباشد تولید نموده است که در مقادیر کم میتواند اثرات ضد شوری داشته باشد کشاورزان میتوانند این ترکیبات را همراه با آب شویی زمستانه استفاده کنند.
در قسمت بعد بیشتر در خصوص این دو نوع کود توضیح داده میشود.