هیومیک اسید چه نوع ماده‌ای است؟ از چه چیزی تهیه می‌شود؟ به چه دلیل باید استفاده گردد؟ آیا در افزایش کیفیت محصول اثرگذار است یا فقط گیاه را از آفات محفوظ می‌دارد؟
این‌ها بخشی از سوالاتی است که به ذهن همه می‌رسد و می‌خواهیم در موردشان بیشتر بدانیم. در این مقاله به اینکه هیومیک اسید چیست و چه کارایی دارد خواهیم پرداخت.
اسید هیومیک ماده‌ای است معدنی و از بقایای تجزیه‌شده مواد ارگانیک (آلی) می‌باشد. این ماده به صورت طبیعی در طول سالیان طولانی در اعماق زمین به وجود آمده و عوامل محیطی مانند فشار هوا، دما و ترکیب درست مواد آلی در متراکم سازی و تشکیل نهایی این ماده نقش بسزایی دارند. این اسیدها به صورت طبیعی در چرخه حیات (خاک، اقیانوس و رودها) وجود دارند.
اسید هیومیک موجب بهبود ساختار خاک شده و با تیره نمودن خاک، جذب انرژی خورشید را افزایش می‌دهد. مهمترین اثر هیومیک اسید بر افزایش ریشه‌زایی گیاه و نهایتا دسترسی بیشتر به مواد مغذی موجود در خاک می‌باشد و بطور مستقیم اثرات مثبتی بر رشد گیاه می‌گذارد. یک خاک بارور و حاصلخیز ماکزیمم ۳ درصد کود گیاهی و تقریبا ۳ تا ۱۰ درصد هیومیک اسید دارد.
اسید هیومیک‌ها برخلاف اسمشان فقط یک نوع اسید نیستند. بلکه یک اسم کلی می‌باشد که به ترکیب پیچیده‌ای از اسیدهای متفاوت قابل حل در محلول آلکالین می‌گویند.
انواع هیومیک اسید
کود هیومیک اسید دو نوع اصلی دارد:
- نوع هیومیک فعال
از هیومیک اسید غیرفعال استخراج می‌شود که دو نوع پودری و مایع دارد و قابلیت حل شدن در آب را دارند.
- نوع هیومیک غیرفعال
به‌طور مستقیم از منبع اصلی آن استخراج می‌شود و در آب قابل حل نیست.
کود هیومیک اسید دارای اشکال مختلفی است: گرانول، مایع و پودری
در ادامه‌ی این مقاله هر یک را برایتان بصورت کلی توضیح خواهیم داد.
اسید هیومیک گرانوله
حالت کم محلول در آب است که بطور مستقیم از لئوناردیت بدست می‌آید. هیومیکی که از لئوناردیت استخراج شود تیرهتر است و از نوع هیومیک غیرفعال است. به همین دلیل است که شکل گرانول مدت زیادی در خاک باقی می‌ماند.
هیومیک اسید مایع
شکل مایع هیومیک فعال است. بهمین دلیل جذب آن توسط گیاه سریع‌تر می‌باشد.
هیومیک اسید پودری
از نوع فعال است. شکل مایع از راه‌های مختلف خشکانیده می‌گردد و به پودر تبدیل می‌شود.
هیومیک اسید پودری در آب با pH خنثی و اسیدی حل نمی‌گردد و در آب با pH بالا حل خواهد شد. اگر در pH اسیدی حل شود از منبع دوم یعنی کربن بازیافتی از گیاهان(همان زغال) و بی‌کیفیت است.
* شکل پودری و مایع برای استفاده در سیستم‌های آبیاری مناسب‌تر می‌باشند. زیرا محلول در آب اند و البته در خاک مدت زیادی باقی نمی‌ماند.
محصولات هیومیک اسید به چه صورت ساخته می‌شود؟
همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد، مواد هیومیکی در تمام خاک‌ها و آب‌های جهان یافت می‌گردند. مرغوب‌ترین آنها در ته نشست‌های بسیار قدیمی و تشکیل شده از جسد گیاهان و حیوانات در زمین‌های مرطوب تولید شده است. بقایای گیاهان و حیوانات مرده در خاک باقی می‌مانند تا موجودات و سایر ارگانیسم‌ها از آن تغذیه و استفاده نمایند (موجوداتی مثل باکتری‌ها، قارچ‌ها، کرم خاکی و…). با گذر زمان این بسترهای پر از مواد در حال تجزیه با خاک و سنگ پوشیده و فشرده می‌شوند. سپس این مواد تغییر شکل پیدا می‌کنند و به یک ماده مقاوم به تجزیه تبدیل می‌گردد که هوموس نام دارد.
هوموس از سه بخش هیومیک اسید، اسید فولویک و هیومین تشکیل شده است. بقایای گیاهان ته نشین شده و سرپوشیده شده با سنگ و خاک، گاهی به سطح بالاتر راه پیدا می‌نمایند و اکسیژن مجدد با مواد داخل ته نشست تماس پیدا می‌کند.
این تماس جز مهمترین مراحل در تشکیل اسید هیومیک است. ته نشست‌های بالا آمده، از نزدیک سطح زمین استخراج می‌گردند و آن را لئوناردیت می‌نامند که امروزه بیشترین محصولات هیومیک اسید از این منبع تامین می‌شود.
چرا باید به خاک هیومیک اسید اضافه کنیم؟
هیومیک اسید چیز جدید و نویی نیست و در تمام خاک و آب‌های کره زمین و در همه خاک‌های کشاورزی بطور طبیعی(به میزان 80 درصد مواد ارگانیک خاک) وجود دارد. متاسفانه فعالیت مستمر و غیراصولی کشاورزان در زمین‌های زراعی و کشاورزی باعث کاهش مرغوبیت خاک شده و خاک دیگر توانایی تامین نیازهای گیاهان را نخواهد داشت.در واقع فعالیت‌های اشتباه انسانی اکوسیستم خاک را برهم زده و موجب کاهش کیفیت خاک و نیز آلودگی آن گشته تا جایی که برخی از خاک‌ها برای محیط و سلامت انسان مضر شده است.
استفاده از کود شیمیایی غیر ارگانیک، با شخم زدن‌های سالیانه میزان هوموس خاک را کاهش می‌دهد. از آنجایی که زندگی گیاهان به فعالیت بیولوژیکی خاک بستگی داشته و این فعالیت وابسته به هوموس می‌باشد، به اهمیت وجودش پی خواهیم برد. . برای احیاء خاک، مواد ارگانیک و هوموس کاهش یافته باید دوباره به خاک بازگردانده شوند. که این از طریق منابع خارجی ممکن خواهد بود، زیرا جهت تولید طبیعی آن سال‌ها زمان لازم می‌باشد.
میزان ایده‌آل مواد آلی در خاک‌های کشاورزی بین 4 تا 6 درصد است. در سرزمین‌های خشک و کویری، ماده آلی خاک و هیومیک اسید بسیار کم است. میزان ماده آلی خاک در اغلب نقاط کشورمان زیر 1 درصد و در بسیاری نقاط زیر 1/0 درصد می‌باشد(به جز نوار ساحلی شمال).
موارد و دلایل علاقه به مصرف اسید هیومیک:
- سازگار بودن با محیط زیست
- اسید هیومیک را می‌تواند برای درخت و درختچه، بوته‌ها، باغچه‌ها چمن و نیز گیاهان آپارتمانی استفاده نمود.
- قابل استفاده در کشت ارگانیک بر خلاف بسیاری از کودهای شیمیایی مانند NPK
- صرفه جویی در مصرف کود شیمیایی و دریافت نتیجه بهتری برای کشاورز
- کاهش هزینه‌های سرسام‌آور خرید انواع کودهای شیمیایی و هزینه‌های کارگری
- احیای توازن خاک و کاهش مسمومیت و سفتی خاک
خاک کشاورزی کشور ما در قیاس با کشورهای دیگر، جزء فقیرترین خاک از نظر مواد آلی است. جهت افزایش مواد آلی خاک بصورت طبیعی نیاز است تا یک فرآیند بسیار طولانی سپری گردد و از طرفی به خاطر فعالیت‌های مخرب و فشار بیش از حد به خاک و مصرف بی‌روی سم‌های کشاورزی در کشورمان، مواد آلی خاک در حال کاهش می‌باشد. بنابراین جهت بهبود وضعیت خاک افزودن مواد آلی آن هم بصورت مستمر امری اجتناب‌ناپذیر می‌باشد.
بنابراین در جهت اصلاح خاک‌های زراعی و به دلایلی که در ذیل به آن اشاره می‌کنیم، باید از آن استفاده شود:
خواص هیومیک اسید بر بافت خاک و گیاه:
- بهبود و افزایش کیفیت ساختار خاک و حذف مواد سمی‌ناشی از استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی
- افزایش کمیت و کیفیت محصول و بزرگ شدن گل و میوه
- افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک
- 4- بهبود مقاومت به کم‌آبی، شوری و سرما
- کاهش سمیّت کودها و عناصر اضافی موجود در خاک
- باقی ماندن اثر آن در خاک تا چند سال
- مقاوم‌سازی گیاهان در مقابل آفات و بیماری‌ها
- 8- افزایش سرعت جوانه‌زنی بذر
- تحریک رشد ریشه و بوجود آمدن ریشه قوی‌تر و نتیجتاً گیاهان قوی‌تر
- تنظیم pH خاک و افزایش حلالیت عناصر خاک
- سازگار بودن با طبیعت، گیاه و محیط زیست
- افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌ها و باکتری‌های مفید خاک
- کمک به حفظ توازن خاک
- افزایش جذب نیتروژن، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و فسفر توسط گیاه
- 15- هیومیک اسید بهترین کلاتور طبیعی می‌باشد.
* هیومیک اسیدها باعث ثبات مواد معدنی در گیاهان می‌گردد و آنها را برای گیاه قابل جذب می‌نماید که به آن خاصیت کلات‌کنندگی گویند.
افزایش مقاومت گیاه با استفاده از هیومیک اسید
تقریبا می‌توان گفت مهمترین اثر هیومیک اسید بر افزایش مقاومت گیاه (هم از طریق قسمت هوایی و هم قسمت زمینی و ریشه) است. با رشد و تکثیر سریع موجودات بسیار ریز مفید خاک هم فضا را برای میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا نامساعد می‌نماید و هم با آنتی‌بیوتیک‌ها و الکالوئیدهای تولیدی، آنها را از بین می‌برد. با جذب شان توسط ریشه گیاه قادر می‌شود که با بعضی از مهاجمین روی سطح خاک مبارزه نماید و گیاه را از آفات محفوظ بدارد.
هیومیک اسید محرک ریشه‌زایی
هیومیک اسید برای بهبود ریشه زایی(افزایش حجم تا چند برابر)، تحریک ریشه و همچنین بذرها کاملا شناخته شده و اثرگذار است. مهمترین ساز و کار تحریک ریشه‌زایی، افزایش متابولیسم و نفوذپذیری جدار سلول نسبت به آب و مواد غذایی است.
نقش هیومیک اسید در افزایش مقاومت گیاه نسبت به خشکی
مولکول‌های فولویک اسید که بخش ریز مولکول از هیومیک اسید است، به درون بافت‌های گیاهی نفوذ نموده و با پیوند شدن به مولکول‌های آب تعرق گیاه را کم می‌کند و به حفظ آب در درون گیاه کمک می‌نماید.
تأثیر هیومیک اسید در جلوگیری از سرمازدگی گیاه
سالانه بخش زیادی از محصولات به دلیل سرمازدگی نابود می‌شوند. سرمازدگی از مشکلات اصلی و شایع مناطق خشک و کویری می‌باشد که هنوز راه حل قطعی براش پیدا نشده است. سرمازدگی به علت کمبود رطوبت و اختلاف شدید دمای شب و روز ایجاد می‌گردد. هیومیک اسید با این سه کار گیاه را از سرمازدگی محافظت می‌نماید:
- گرم شدن خاک در اطراف ریشه با افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های خاک
- کمک به حفظ رطوبت خاک(گرمای بدست آمده از آفتاب در شب هنگام در خاک مرطوب کندتر از دست می‌رود.)
- جذب انرژی خورشیدی بیشتر خاک با تیرهتر شدن رنگ به خاک
روش مصرف هیومیک اسید چگونه است؟
- هیومیک اسید در محیط قلیایی بهتر عمل می‌کند.
- از هیومیک اسید در ساعات خنک روز استفاده نمایید.
- امکان استفاده همزمان کودهای حیوانی در صورت تأیید کارشناسان کشاورزی
- برای اثربخشی بهتر آن می‌توان همراه کودهای سرک ازته مثل اوره یا سولفات آمونیوم استفاده شود.
- مصرف آن به همراه کودهای آلی و شیمیایی باعث جذب بهتر مواد غذایی می‌گردد.
- از مخلوط کردن با کودهای اسیدی کلسیمی‌اجتناب کنید.
نحوه و میزان مصرف اسیدهیومیک بسته به پایه هیومیکی خریداری شده، متفاوت است و حتما قبل از استفاده دستورالعمل توصیه شده توسط شرکت تولید کننده را با دقت مطالعه کنید و در صورتی که شما از یک منبع مناسب این ماده را تأمین کنید بسته به وضعیت باغ و محصول می‌تواند حتی تا 3 سال پاسخگو باشد. (محصول تولیدی شرکت با نام بیس هیومیک بایستی بصورت گندم پاش بر روی سطح خاک پاشیده شود).
استفاده با آبیاری :
قبل از آبیاری می‌توانید هیومیک اسید را با نسبت ۱ تا ۳ در هزار با آب آبیاری حل کنید.
* اگر از آب شهری برای آبیاری استفاده می‌نمایید حتما از آب ۲۴ ساعت مانده استفاده نمایید.
بذرمال:
بهتر است قبل از کاشت بذر، آن را به اسید هیومیک حل شده با کمی‌‌آب کاملا آغشته نمایید.
محلول‌پاشی:
در این روش می‌توان هیومیک اسید را با دوز ۱ در هزار با آب محلول کرد و سپس محلول‌پاشی نمود.
* در این روش تمام عناصر کود به غیر از هیومیک اسید به دلیل وزن بالای ملکولی جذب می‌شوند.
هشدارها:
- در پاکت اصلی و دور از نور نگهداری نمایید.
- بیش از مقدار مناسب استفاده نگردد.
- دور از کودکان، مواد غذایی، آب آشامیدنی و خوردنی نگهداری گردد.
- در صورت تماس با چشم سریعا با مقدار زیادی آب شستشو نمایید.
انتخاب صحیح و با کیفیت محصول و اطمینان از خرید
از آنجایی که محصولات اسید هیومیک با تنوع بسیار در بازار موجود می‌باشد و همه آنها با شرایط یکسان تولید نشدند، باید در خریدتان دقت نمایید و از منابع معتبر خرید نمایید. به دلیل اینکه گاها دیده شده که برخی از محصولات کاملا ناکارآمد هستند و اسید هیومیک آنها نزدیک به صفر است و عملا بی‌فایده اند!
برای اطمینان از کیفیت محصول باید حتماً از محل تهیۀ آن آگاه شوید به دلیل این که تنها نقاط خاصی از کرۀزمین دارای منابع هیومیک‌اسید است. باید از شرکت‌های معتبر تهیه و خریداری گردد. جهت دریافت مشاوره خرید و سفارش محصول با کیفیت و با قیمت مناسب با شماره زیر تماس حاصل نمایید.
برای یک گلدان گل چقدر باید استفاده کرد